STRES YOXSA TƏŞVİŞ?

Stres və təşviş oxşar simptomlara malikdir. Bununla belə, stres qısamüddətli və real bir təhlükəyə cavab olaraq olur. Təşviş isə davam edə bilər və asanlıqla müəyyən edilə bilən bir tətikləyicisi olmaya bilər.

Həm stres, həm də təşviş “savaş ya da qaç” mexanizmasının və bədənin təhlükəyə cavab reaksiyasının təbii hissəsidir. Bu cavabın məqsədi insanın ayıq olmasını, diqqətini cəmləməsini və təhlükə ilə mübarizə aparmağa hazır olmasını təmin etməkdir.

Baxmayaraq ki, bəzən insanları yorsa da, hər ikisi də normaldır.

Stres və Təşviş Arasındakı Fərqlər

Stres və təşviş bədənin təbii “savaş ya da qaç” reaksiyasının bir hissəsidir. Kimsə təhlükə altında hiss etdikdə, bədəni stres hormonları ifraz edir. Stres hormonları ürəyin daha sürətli döyünməsinə səbəb olur, nəticədə orqanlara və üzvlərə daha çox qan pompalanır. Bu cavab insana ya savaşmağa, ya da qaçmağa hazır olmağa imkan verir. İnsan daha sürətli nəfəs alır və qan təzyiqi yüksəlir. Eyni zamanda, insanın hissləri kəskinləşir və bədəni bütün hissələrin ehtiyac duyduğu enerjiyə sahib olmasını təmin etmək üçün qana qida maddələri buraxır. Bu proses həqiqətən tez baş verir və mütəxəssislər bunu stres adlandırırlar.

Təşviş bədənin bu stresə cavabıdır. Bir çox insanlar təşvişi kiminsə əhəmiyyətli bir hadisədən əvvəl yaşadığı narahatlıq, gərginlik və ya qorxu hissi kimi tanıyır. Bu, onları ayıq və xəbərdar edir. Savaş ya da qaç reaksiyası kimsə fiziki və ya emosional, real və ya qəbul edilən təhlükə ilə üzləşdikdə başlaya bilər. Faydalı olsa da, bəzi insanlar üçün gündəlik həyata müdaxilə edə bilər.

SİMPTOMLARI

Stres və təşviş əlamətləri arasında çoxlu oxşarlıqlar var. İnsan stresli olduqda, aşağıdakıları hiss edə bilər:

• daha sürətli ürək döyüntüsü
• daha sürətli nəfəs alıb-vermə
• narahat edici fikirlər
• əhval-ruhiyyənın aşağı düşməsi, əsəbilik və ya qəzəb
• ümumi kədər hissi
• hüzursuzluq hissi
• yalnızlıq
• ürəkbulanma
• başgicəllənmə
• ishal və ya qəbizlik

İnsan təşviş hiss etdikdə aşağıdakı simptomları hiss edə bilər:

• daha sürətli ürək döyüntüsü
• daha sürətli nəfəs alıb-vermə
• narahatlıq və ya qorxu hissi
• tərləmə
• ishal və ya qəbizlik
• əsəbilik
• gərginlik
• narahatlıq

Stresi Təşvişdən Necə Ayırd Etmək Olar?

Stres çətin hiss edilən vəziyyətə və ya hadisəyə normal reaksiyadır. Bu, çətin iş, maliyyə narahatlıqları və ya əlaqələr problemləri kimi stres faktorlarına bədənimizin ilk reaksiyasıdır. Stres xoşagəlməz olsa da, problemin öhdəsindən gəlməyə kömək edən müsbət motivator ola bilər. Ancaq stres davam edərsə və xroniki hala gələrsə, baş ağrısı, yorğunluq və depressiya kimi fiziki və psixi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.

Digər tərəfdən, təşviş hətta aşkar təhlükə olmadığı halda, həddindən artıq qorxu və narahatlıq ilə xarakterizə olunan hisslər toplusudur. Stresdən fərqli olaraq, narahatlıq həmişə müəyyən bir hadisə və ya vəziyyətlə əlaqəli deyil. Təşviş pozuntusundan əziyyət çəkən şəxslər gündəlik həyatlarına davam edən və müdaxilə edən narahatlıq, əsəbilik və ya qorxu hissləri yaşaya bilərlər.

Stres tez-tez fiziki aktivlik, fərqindəlik çalışmaları və daha yaxşı yuxu kimi həyat tərzi dəyişiklikləri ilə idarə oluna bilsə də, təşviş adətən terapiya, dərman və özünə qulluq təcrübələrini əhatə edən daha dərin bir yanaşma tələb edir.

Təşvişin müalicəsi adətən sizə faydasız düşüncələri və davranışları müəyyən etməyə və dəyişdirməyə kömək edən Koqnitiv Davranış Terapiyası və narahatlıq simptomlarını aradan qaldırmağa kömək edə bilən selektiv serotonin geri alış inhibitorları (SSRI) kimi dərmanları əhatə edir.

Stresi idarə etmək də vacibdir, çünki xroniki stres təşviş pozuntusu və ya depressiya inkişaf riskini artıra bilər. Koqnitiv Davranış Terapiyası kimi psixoterapiya üsulları stresin mənbələrini müəyyənləşdirməyə və mübarizə strategiyalarını inkişaf etdirməyə kömək edə bilər.

Stres və təşviş arasındakı fərqləri başa düşmək psixi sağlamlığın yaxşı idarə olunması üçün çox vacibdir. Stres və ya təşviş yaşamağınızdan asılı olmayaraq, ən təsirli müalicə variantlarını tapmaq və xoşbəxt, sağlam həyat sürmək üçün kömək və dəstək axtarmaq vacibdir.

Stres və ya təşviş keçirdiyinizə əmin deyilsinizsə və ya simptomlarınız haqqında kimsə ilə danışmaq istəyirsinizsə, dəstək və rəhbərlik üçün psixi sağlamlıq mütəxəssisi ilə əlaqə saxlayın.