Sosial Təşviş Pozuntusu

Sosial Təşviş Pozuntusu (STP) insanların gündəlik həyatına dərindən təsir edə biləcək çox yaygın bir vəziyyətdir. STP sosial vəziyyətlərdə həddindən artıq narahatlıq və qorxu, başqaları ilə ünsiyyətdən qaçınma, aşağı özünə hörmət və qeyri-adekvatlıq hissləri kimi simptomlarla xarakterizə olunur. Bu tip insanlar tez-tez tənqidə və ya utanca məruz qalacaqlarından qorxaraq sosial vəziyyətlərdən qaçmağa meyllidirlər.

Sosial Təşviş Pozuntusu Nədir?

Sosial təşviş pozuntusu, sosial mühitlərdə başqaları ilə qarşılıqlı əlaqədə olan güclü qorxu və narahatlığın olduğu bir vəziyyətdir. Bu pozuntu fərdlərin gündəlik həyatına mənfi təsir göstərə və sosial, iş və ya akademik sahələrdə problemlərə səbəb ola bilər. Bu pozuntuya sahib olan insanlar tez-tez belə vəziyyətlərin öhdəsindən gəlməkdə çətinlik çəkə bilərlər:

• İctimaiyyət qarşısında danışmaq və ya çıxış etmək: STP olan şəxslər tez-tez ictimai yerlərdə danışarkən və ya çıxış edərkən böyük narahatlıq yaşayırlar. Başqalarının onları qiymətləndirəcəyi qorxusu belə vəziyyətləri kabusa çevirə bilər.

• Sosial qarşılıqlı əlaqə: STP olan insanlar tanıdıqları və ya tanımadıqları insanlarla ünsiyyət qurarkən böyük narahatlıq və gərginlik hiss edə bilərlər. Bu, onların yeni insanlarla tanış olmaqdan və ya ictimai tədbirlərə qatılmaqdan çəkinməsinə səbəb ola bilər.

• Tənqid və ya mühakimə olunmaq: Bu insanlar başqalarının onları necə görüb qiymətləndirdiyinə çox əhəmiyyət verirlər. Buna görə də tənqid olunmaq və ya səhv etmək böyük narahatlıq və utanc duyğusuna səbəb ola bilər.

Sosial Təşviş Pozuntusunun Əlamətləri Hansılardır?

      Sosial təşviş pozuntusunun simptomları adətən yeniyetməlik və ya gənc yetkinlik dövründə görünür, lakin hər yaşda başlaya bilər. Simptomlara aşağıdakılar daxil ola bilər:

• Güclü narahatlıq və qorxu
• Fiziki əlamətlər: Ürək döyüntülərində artım, tərləmə, titrəmə, ürəkbulanma kimi fiziki simptomların göstərilməsi.
• Qaçınma davranışları: Sosial vəziyyətlərdən qaçınmaq və ya onları minimuma endirməyə çalışmaq.
• Özünə inamın olmaması: Öz qabiliyyətlərinə və dəyərlərinə inamın aşağı olması.
• Sosial əlaqələrdə çətinlik: Əlaqə qurmaqda çətinlik çəkmək, sosial izolyasiya yaşamaq.

Səbəblər

Sosial təşviş pozuntusunun dəqiq səbəbləri aydın deyil, lakin bunun genetik, ətraf mühit və psixoloji amillərin birləşməsindən meydana gəldiyi düşünülür. Ailədə oxşar xüsusiyyətlərə malik insanlarda onun tezliyi daha yüksəkdir. Bundan əlavə, uşaqlıqda utancaqlıq və ya mənfi sosial təcrübələr kimi təcrübələr də bu pozuntunun inkişafında rol oynaya bilər.

Sosial Təşviş Pozuntusunun Müalicəsi və İdarə Edilməsi

Koqnitiv-davranış Terapiyası (CBT) tez-tez bu problemi müalicə etmək üçün istifadə olunur. CBT, insanın düşüncələrini və davranışlarını dəyişməsinə kömək edərək, sosial vəziyyətlərin öhdəsindən gəlmək qabiliyyətini gücləndirir. Bundan əlavə, dərmanlar (məsələn, antidepresanlar) simptomları aradan qaldırmağa kömək edə bilər.

Nəticə olaraq, sosial təşviş pozuntusu çox yaygın və ciddi bir vəziyyətdir, lakin müalicə edilə bilən bir xəstəlikdir. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə ilə fərdlər sosial həyatlarına müsbət təsir göstərə və sosial narahatlığın öhdəsindən gəlmək qabiliyyətini artıra bilər. Müalicə prosesində dəstəkləyici mühitlər və peşəkar kömək də böyük əhəmiyyət kəsb edir.