June 2024

STRES YOXSA TƏŞVİŞ?

Stres və təşviş oxşar simptomlara malikdir. Bununla belə, stres qısamüddətli və real bir təhlükəyə cavab olaraq olur. Təşviş isə davam edə bilər və asanlıqla müəyyən edilə bilən bir tətikləyicisi olmaya bilər.

Həm stres, həm də təşviş “savaş ya da qaç” mexanizmasının və bədənin təhlükəyə cavab reaksiyasının təbii hissəsidir. Bu cavabın məqsədi insanın ayıq olmasını, diqqətini cəmləməsini və təhlükə ilə mübarizə aparmağa hazır olmasını təmin etməkdir.

Baxmayaraq ki, bəzən insanları yorsa da, hər ikisi də normaldır.

Stres və Təşviş Arasındakı Fərqlər

Stres və təşviş bədənin təbii “savaş ya da qaç” reaksiyasının bir hissəsidir. Kimsə təhlükə altında hiss etdikdə, bədəni stres hormonları ifraz edir. Stres hormonları ürəyin daha sürətli döyünməsinə səbəb olur, nəticədə orqanlara və üzvlərə daha çox qan pompalanır. Bu cavab insana ya savaşmağa, ya da qaçmağa hazır olmağa imkan verir. İnsan daha sürətli nəfəs alır və qan təzyiqi yüksəlir. Eyni zamanda, insanın hissləri kəskinləşir və bədəni bütün hissələrin ehtiyac duyduğu enerjiyə sahib olmasını təmin etmək üçün qana qida maddələri buraxır. Bu proses həqiqətən tez baş verir və mütəxəssislər bunu stres adlandırırlar.

Təşviş bədənin bu stresə cavabıdır. Bir çox insanlar təşvişi kiminsə əhəmiyyətli bir hadisədən əvvəl yaşadığı narahatlıq, gərginlik və ya qorxu hissi kimi tanıyır. Bu, onları ayıq və xəbərdar edir. Savaş ya da qaç reaksiyası kimsə fiziki və ya emosional, real və ya qəbul edilən təhlükə ilə üzləşdikdə başlaya bilər. Faydalı olsa da, bəzi insanlar üçün gündəlik həyata müdaxilə edə bilər.

SİMPTOMLARI

Stres və təşviş əlamətləri arasında çoxlu oxşarlıqlar var. İnsan stresli olduqda, aşağıdakıları hiss edə bilər:

• daha sürətli ürək döyüntüsü
• daha sürətli nəfəs alıb-vermə
• narahat edici fikirlər
• əhval-ruhiyyənın aşağı düşməsi, əsəbilik və ya qəzəb
• ümumi kədər hissi
• hüzursuzluq hissi
• yalnızlıq
• ürəkbulanma
• başgicəllənmə
• ishal və ya qəbizlik

İnsan təşviş hiss etdikdə aşağıdakı simptomları hiss edə bilər:

• daha sürətli ürək döyüntüsü
• daha sürətli nəfəs alıb-vermə
• narahatlıq və ya qorxu hissi
• tərləmə
• ishal və ya qəbizlik
• əsəbilik
• gərginlik
• narahatlıq

Stresi Təşvişdən Necə Ayırd Etmək Olar?

Stres çətin hiss edilən vəziyyətə və ya hadisəyə normal reaksiyadır. Bu, çətin iş, maliyyə narahatlıqları və ya əlaqələr problemləri kimi stres faktorlarına bədənimizin ilk reaksiyasıdır. Stres xoşagəlməz olsa da, problemin öhdəsindən gəlməyə kömək edən müsbət motivator ola bilər. Ancaq stres davam edərsə və xroniki hala gələrsə, baş ağrısı, yorğunluq və depressiya kimi fiziki və psixi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.

Digər tərəfdən, təşviş hətta aşkar təhlükə olmadığı halda, həddindən artıq qorxu və narahatlıq ilə xarakterizə olunan hisslər toplusudur. Stresdən fərqli olaraq, narahatlıq həmişə müəyyən bir hadisə və ya vəziyyətlə əlaqəli deyil. Təşviş pozuntusundan əziyyət çəkən şəxslər gündəlik həyatlarına davam edən və müdaxilə edən narahatlıq, əsəbilik və ya qorxu hissləri yaşaya bilərlər.

Stres tez-tez fiziki aktivlik, fərqindəlik çalışmaları və daha yaxşı yuxu kimi həyat tərzi dəyişiklikləri ilə idarə oluna bilsə də, təşviş adətən terapiya, dərman və özünə qulluq təcrübələrini əhatə edən daha dərin bir yanaşma tələb edir.

Təşvişin müalicəsi adətən sizə faydasız düşüncələri və davranışları müəyyən etməyə və dəyişdirməyə kömək edən Koqnitiv Davranış Terapiyası və narahatlıq simptomlarını aradan qaldırmağa kömək edə bilən selektiv serotonin geri alış inhibitorları (SSRI) kimi dərmanları əhatə edir.

Stresi idarə etmək də vacibdir, çünki xroniki stres təşviş pozuntusu və ya depressiya inkişaf riskini artıra bilər. Koqnitiv Davranış Terapiyası kimi psixoterapiya üsulları stresin mənbələrini müəyyənləşdirməyə və mübarizə strategiyalarını inkişaf etdirməyə kömək edə bilər.

Stres və təşviş arasındakı fərqləri başa düşmək psixi sağlamlığın yaxşı idarə olunması üçün çox vacibdir. Stres və ya təşviş yaşamağınızdan asılı olmayaraq, ən təsirli müalicə variantlarını tapmaq və xoşbəxt, sağlam həyat sürmək üçün kömək və dəstək axtarmaq vacibdir.

Stres və ya təşviş keçirdiyinizə əmin deyilsinizsə və ya simptomlarınız haqqında kimsə ilə danışmaq istəyirsinizsə, dəstək və rəhbərlik üçün psixi sağlamlıq mütəxəssisi ilə əlaqə saxlayın.

Ətraflı

DEPRESSİON

Depression is a mood disorder that causes persistent feelings of sadness and loss of interest. Also called major depressive disorder or clinical depression, this problem can affect how you feel, think, and behave, and can cause a variety of emotional and physical problems. You may find it difficult to carry out normal daily activities and sometimes feel that life is not worth living. This condition is often caused by a complex combination of factors, which can include genetics, family history, trauma, stress, and illness.

Depression is more than just feeling bad, and you can’t just get over it. Depression may require long-term treatment. But don’t be discouraged. Most people with depression feel better with medication, psychotherapy, or both.

SYMPTOMS

Although depression may only happen once in your life, people usually have several episodes in their lifetime. During these episodes, symptoms occur most of the day, almost every day, and include:

• Symptoms of depression in young children may include sadness, irritability, clinginess, anxiety, pain, refusal to go to school, or weight loss.
• Symptoms in adolescents include sadness, irritability, negative and worthless feelings, anger, poor performance or attendance at school, feeling misunderstood and oversensitive, recreational drug or alcohol use, overeating or sleeping, self-harm, curiosity loss may involve avoidance of normal activities and social interactions.

• Feelings of sadness, crying, emptiness or hopelessness
• Angry outbursts, irritability or frustration even over small matters
• Loss of interest or pleasure in most or all normal activities, such as sex, hobbies, or sports
• Sleeplessness, including insomnia or oversleeping
• Fatigue and lack of energy, so that even small tasks require extra effort
• Lose of appetite and weight loss or increased desire to eat more and weight gain
• Restlessness, excitement or anxiety
• Slow thinking, speech, or body movements
• Feelings of worthlessness or guilt, clinging to past failures or blaming oneself
• Difficulty thinking, concentrating, making decisions, and remembering things
• Frequent or recurrent thoughts of death, suicidal thoughts, suicidal behaviors, or suicide
• Unexplained physical problems like back pain or headaches etc.

For many people with depression, symptoms are usually severe enough to cause noticeable problems with everyday activities, such as work, school, social activities, or relationships with others. Some people may feel unhappy or sad without actually knowing why.

SYMPTOMS OF DEPRESSION IN CHILDREN AND ADOLESCENTS

The general signs and symptoms of depression in children and adolescents are similar to those of adults, but there may be some differences.

SYMPTOMS OF DEPRESSION IN THE ELDERLY

Depression is not a normal part of aging and should never be taken lightly. Unfortunately, depression in older people is often underdiagnosed and undertreated, and they may be hesitant to seek help. In older people, the symptoms of depression may be different or less obvious, such as:

• Memory problems or personality changes
• Physical pain
• Fatigue, loss of appetite, sleep problems, or loss of interest in sex – not caused by a medical condition or medication
• Often wanting to stay at home rather than socialize or do new things
• Suicidal thoughts or feelings, especially in older men

WHEN TO GET SUPPORT?

If you’re feeling depressed, make an appointment to see your doctor or mental health professional as soon as possible. If you are hesitant to seek treatment, talk to a friend or loved one, a health care professional, or someone else you trust.

Ətraflı

ДЕПРЕССИЯ

Депрессия — это расстройство настроения, которое вызывает постоянное чувство грусти и потерю интереса к чему либо .  Эта проблема, также называемая большим депрессивным расстройством или клинической депрессией, может влиять на то, как вы себя чувствуете, думаете и ведете, а также может вызывать различные эмоциональные и физические проблемы.  Вам может быть трудно выполнять нормальную повседневную деятельность, и иногда вы чувствуете, что жизнь не стоит того, чтобы ее прожить.  Это состояние часто вызвано сложной комбинацией факторов, которые могут включать генетику, семейный анамнез, травму, стресс и болезнь.  Депрессия – это больше, чем просто плохое самочувствие, и от нее невозможно «вырваться».  Депрессия может потребовать длительного лечения.  Но не расстраивайтесь.  Большинство людей с депрессией чувствуют себя лучше при приеме лекарств, психотерапии или того и другого.

СИМПТОМЫ

Хотя депрессия может случиться только один раз в жизни человека, у людей обычно бывает несколько эпизодов в течение жизни.  Во время этих эпизодов симптомы забирают большую часть дня, почти каждый день, и включают в себя:

* Чувство печали, плача, опустошенности или безнадежности

 • Вспышки гнева, раздражительность или разочарование даже по пустякам

* Теряется интерес к сексу, хобби или проигрыш в спорте  или удовольствия от большинства или всех обычных видов деятельности.

•Нарушения сна, включая бессонницу или слишком продолжительный сон.

* Усталость и недостаток энергии, так что даже небольшие задачи требуют дополнительных усилий.

* Снижение аппетита и потеря веса или повышенное желание переедать. Тяга к перееданию и увеличение веса. •Беспокойство. , возбуждение или тревога

* Замедление мышления, речи или движений тела.

* Чувство бесполезности или вины, цепляется за прошлые неудачи или обвинение себя

 • Трудности в мышлении, концентрации, принятии решений или запоминании вещей.

•Частые или повторяющиеся мысли о смерти, суицидальные мысли, попытки самоубийства или самоубийства.

* Боль в спине или необъяснимые физические проблемы, такие как как головные боли и т. д. 

У многих людей с депрессией симптомы обычно достаточно серьезны, чтобы вызвать заметные проблемы с повседневной деятельностью, например, с работой, учебой, общественной деятельностью или отношениями с другими людьми.  Некоторые люди могут чувствовать себя несчастными или грустными, даже не зная почему. 

СИМПТОМЫ ДЕПРЕССИИ У ДЕТЕЙ И ПОДРОСТКОВ

•Симптомы депрессии у маленьких детей могут включать грусть, раздражительность, навязчивость, беспокойство, боль, отказ идти в школу или потерю веса. 

•Симптомы у подростков включают грусть, раздражительность, негативные и бесполезные чувства, гнев, плохую успеваемость или посещаемость школы, чувство непонимания и чрезмерной чувствительности, употребление рекреационных наркотиков или алкоголя, переедание или сон, членовредительство, потерю любопытства, которые могут включать избегание нормального поведения. деятельность и социальные взаимодействия. 

СИМПТОМЫ ДЕПРЕССИИ У ПОЖИЛЫХ ЛЮДЕЙ

 Депрессия не является нормальной частью старения, и ее никогда не следует воспринимать легкомысленно.  К сожалению, депрессия у пожилых людей часто не диагностируется и не лечится, и они могут неохотно обращаться за помощью.  У пожилых людей симптомы депрессии могут быть иными или менее очевидными, например:

* Проблемы с памятью или изменения личности

* Физическая боль Усталость, потеря аппетита, проблемы со сном или потеря интереса к сексу – не вызванные заболеванием или приемом лекарств •Желание чаще оставаться дома, чем общаться или делать что-то новое

* Склонность к суициду мышление, особенно у пожилых мужчин или чувства

КОГДА ПОЛУЧИТЬ ПОДДЕРЖКУ? 

Если вы чувствуете депрессию, как можно скорее запишитесь на прием к врачу или специалисту по психическому здоровью.  Если вы не решаетесь обратиться за лечением, поговорите с другом или близким человеком, медицинским работником или кем-то еще, кому вы доверяете.

Ətraflı

DEPRESSİYA

Depressiya davamlı kədər hissi və maraq itkisinə səbəb olan əhval-ruhiyyə pozuntusudur. Major depressiv pozuntu və ya klinik depressiya olaraq da adlandırılan bu problem necə hiss etdiyinizə, düşündüyünüzə və davranışınıza təsir edə və müxtəlif emosional və fiziki problemlərə səbəb ola bilər. Normal gündəlik işləri yerinə yetirməkdə çətinlik çəkə bilərsiniz və bəzən həyatın yaşamağa dəyməz olduğunu düşünə bilərsiniz. Bu vəziyyət çox zaman genetika, ailə keçmişi, travma, stress və xəstəlik də daxil ola bilən amillərin kompleks birləşməsindən yaranır.

Depressiya adi bir pis hiss etmə halından daha çoxudur və ondan anidən “çıxa bilməzsiniz”. Depressiya uzunmüddətli müalicə tələb edə bilər. Ancaq ruhdan düşməyin. Depressiyadan əziyyət çəkən insanların əksəriyyəti dərman, psixoterapiya və ya hər ikisi ilə özlərini daha yaxşı hiss edirlər.

SİMPTOMLARI

Depressiya həyatınızda yalnız bir dəfə baş verə bilsə də, insanların adətən həyatda bir neçə dəfə epizodu olur. Bu epizodlar zamanı simptomlar günün çox hissəsi, demək olar ki, hər gün baş verir və bu simptomlar aşağıdakılardır:

• Kədər, ağlamaq, boşluq və ya ümidsizlik hissləri
• Kiçik məsələlərdə belə qəzəbli partlayışlar, əsəbilik və ya məyusluq
• Seks, hobbi və ya idman kimi əksər və ya bütün normal fəaliyyətlərə maraq və ya həzzin itməsi
• Yuxusuzluq və ya çox yatmaq da daxil olmaqla yuxu pozuntuları
• Yorğunluq və enerji çatışmazlığı, belə ki, hətta kiçik tapşırıqlar belə əlavə səy tələb edir
• Azalmış iştah və kilo itkisi və ya çox yemək üçün artan istək və çəki artımı
• Narahatlıq, həyəcan və ya təşviş
• Yavaş düşünmə, danışma və ya bədən hərəkətləri
• Dəyərsizlik və ya günahkarlıq hissi, keçmiş uğursuzluqlara ilişib qalma və ya özünü günahlandırmaq
• Düşünmək, diqqəti toplamaq, qərar vermək və hər şeyi xatırlamaqda çətinlik
• Tez-tez və ya təkrarlanan ölüm düşüncələri, intihar düşüncələri, intihar cəhdləri və ya intihar
• Bel ağrısı və ya baş ağrısı kimi izah olunmayan fiziki problemlər və s.

Depressiyadan əziyyət çəkən bir çox insan üçün simptomlar adətən iş, məktəb, sosial fəaliyyətlər və ya başqaları ilə münasibətlər kimi gündəlik fəaliyyətlərdə nəzərəçarpacaq problemlər yarada biləcək qədər şiddətlidir. Bəzi insanlar əslində səbəbini bilmədən özünü bədbəxt və ya kədərli hiss edə bilər.

UŞAQLARDA VƏ YENİYETMƏLƏRDƏ DEPRESSİYA ƏLAMƏTLƏRİ

Uşaqlarda və yeniyetmələrdə depressiyanın ümumi əlamətləri və simptomları böyüklərinkinə bənzəyir, lakin bəzi fərqlər ola bilər.

• Kiçik uşaqlarda depressiyanın simptomları arasında kədər, əsəbilik, yapışqanlıq, narahatlıq, ağrılar, məktəbə getməkdən imtina etmək və ya çəki azlığı ola bilər.
• Yeniyetmələrdə simptomlara kədər, əsəbilik, mənfi və dəyərsizlik hisslər, qəzəb, zəif performans və ya məktəbdə zəif davamiyyət, səhv başa düşülmə və həddindən artıq həssaslıq hissi, əyləncə məqsədli narkotik və ya spirtli içki istifadəsi, çox yemək və ya yatmaq, özünə zərər vermə, maraq itkisi, normal fəaliyyətlər və sosial qarşılıqlı əlaqədən qaçınmaq aid ola bilər.

YAŞLILARDA DEPRESSİYA ƏLAMƏTLƏRİ

Depressiya qocalmanın normal bir hissəsi deyil və heç vaxt yüngül qəbul edilməməlidir. Təəssüf ki, yaşlı insanlarda depressiya tez-tez diaqnoz olaraq qoyulmur və müalicə olunmur, həmçinin onlar kömək istəməkdən çəkinə bilirlər. Yaşlı insanlarda depressiyanın simptomları fərqli və ya daha az aşkar ola bilər, məsələn:

• Yaddaş problemləri və ya şəxsiyyət dəyişiklikləri
• Fiziki ağrılar
• Yorğunluq, iştahsızlıq, yuxu problemləri və ya cinsi əlaqəyə maraq itkisi – tibbi vəziyyət və ya dərman səbəb deyil
• Sosiallaşmaq və ya yeni şeylər etməkdənsə, tez-tez evdə qalmaq istəyi
• Xüsusilə yaşlı kişilərdə intihar düşüncəsi və ya hissləri

NƏ ZAMAN DƏSTƏK ALINMALIDIR?

Əgər özünüzü depressiyada hiss edirsinizsə, mümkün qədər tez həkiminizə və ya psixi sağlamlıq mütəxəssisinizə müraciət etmək üçün görüş təyin edin. Müalicə axtarmaqdan çəkinirsinizsə, dostunuzla və ya sevdiyiniz insanla, hər hansı səhiyyə işçisi ilə və ya etibar etdiyiniz başqa biri ilə danışın.

Klinik Psixoloq Fidan Cəbrayılova

Ətraflı