February 2023

Yeniyetməlik dövrü

Yenitetməlik dövrü nədir?

11-19 yaş arasında olan yeniyetməlik dövrü uşaqlıqdan yetkinliyə doğru bir keçid dövrü olaraq qəbul edilir. İnsanlar inkişafın heç bir dövründə bu qədər sıx qarışıqlıq və problemlərlə qarşılaşmaz. Bu səbəbdən yeniyetməlik dövrünü bir xaos – üsyan dövrü olaraq da adlandıra bilərik. Bu dövrün özü də daxil olmaqla ətrafında bir döyüş yaratmağa hər zaman hazır olacaq. Bu döyüşün məqsədi yetkin olmaqdır.

Bu dövrə uşaq kimi girən fərdin bu dövrdən yeniyetmə olaraq çıxması gözlənilir. Əvvəldən həmişə uşaq olaraq xarakterizə edilərkən indi bəzən uşaq, bəzən də yetkin olaraq qəbul ediləcək. Şübhəsiz ki, keçid dövrü çox dava-dalaşlı keçəcək. Valideynlərin vəzifəsi yeniyetmənin bu səylərini anlayıb onlara dəstək olmaq və bu dövrün ən az ziyanla keçməsinə kömək etməkdir.

Yeniyetməlik dövrünün xüsusiyətləri

Yeniyetmə məqsədini təyin etmə, cinsi şəxsiyyətini qazanma, sosial əlaqələrini nizama qoyma səyi içərisindədir. Mənlik anlayışı və mənlik sərhədləri dəyişilir. “Mən kiməm” sualına tez-tez müraciət edirlər. Ölkənin problemləri, din, milliyət, iş və s. mövzularda axtarışda olar. Kimlik böhranı içindəki gənci nizamlı həyat sıxar. Başqasına oxşamaqdan nifrət edər, amma başqaları kimi də fərqində olmadan hərəkət edər. Nə özü, nə də başası ola bilməyən gəncin hərdən ani hərəkətləri də olur. Səbirsiz, əsəbi, davakar və heç nəyi bəyənməyən hərəkətlər inkişaf etdirə bilər və bu səbəbdən ətrafıyla, xüsusilə ailəsi və məktəbi ilə zamanla qarşıdurmalar yaşaya bilər. Bu qarşıdurma mühitindən bir an əvvəl çıxması lazım olan yetkinlərə xas hədəflər vardır. Yeniyetməlik dövrü bir yetkinliyə keçid dövrü olduğuna görə bu məqsədə çatmaq üçün edilməsi, lazım olan davranışlara çatılması, lazım olan hədəfləri yetkinlərə xas olmalıdır. Yeniyetmələrə xas bu hədəf və davranışları qısaca belə yekunlaşdıra bilərik.

1) Hər iki cinsdən olan insanlarla yeni və daha yetkin əlaqələr qurma;

2) Cinsiyyətini müvafiq sosial rollarla qaynaşma yetkin bir kişi və ya qadın cinsi şəxsiyyətini qazanmaqa çalışır;

3) Özünə xas bir şəxsiyyət quruluşu inkişaf etdirir;

4) Öz bədənini qəbul edir;

5) Ana-ata və digər yaşlılardan romantik olaraq bağlılıq;

6) Özünə uyğun peşəni təyin edib və bu peşəyə maraq;

7) İctimai məsuliyyət qazanmağı arzu etmək və buna çatmaq;

8) Qəbul edilən daxili bir əxlaq sistemini qazanmaq, yeniyetməninən təməl mənada bacarması lazım olan hədəflər. Davranışların əhəmiyyətli bir qisminin altında yatan itələyici güc bu hədəflərdən gəlməkdədir. Yeniyetmə deyimi yerindədirsə, bu hədəflərə özbaşına gedər.

How to Talk About Your Mental Health

Everyone feels low from time to time, so it’s not always easy to know when it is part-and-parcel of daily life, and when it’s time to seek help. In most cases, it is short-term and self-correcting, but for a significant minority this is not the case. For those individuals, it is important to seek treatment just as you would any other health condition. Here we discuss six warning signs which, together, might indicate that it’s time to seek professional help.

What are the signs?

1. You’ve been feeling low or irritable for most of the day, every day for two weeks or more. You might have found yourself worrying about past or future events for long periods of time, or simply feeling sad, cross or tearful. Sometimes it’s hard to recognize a gradual change – have others noticed that you don’t seem your usual self?
2. You’ve lost interest in activities that you used to enjoy. Perhaps you have been seeing less of your friends or family recently, have stopped going to the gym, or cooking balanced meals. This is really about recognizing changes in what’s normal for you – no one is saying you have to exercise five times a week or eat your greens, but changes in your routine can offer concrete indications that your mood is changing.
3. You are struggling to concentrate. You might notice that you struggle to focus when reading or watching television, for example, or to follow the thread of a spoken conversation. This could be affecting your performance at work, or limiting your ability to perform routine tasks such as food shopping. Again, we are looking for a change in what’s normal for you, so if concentration has always been something you find tricky there is little cause for concern.

Bear in mind that no one of these signs is in itself indicative of depression, and there are other, perfectly good reasons for each of these symptoms occurring. It’s also important to know that there are several types of depression and each can present in different ways – read more about types of depression. A GP is always a good first port of call, as they can signpost you towards more specialist services if necessary. Otherwise, if you are sure you’d like to see a mental health professional, consider making an appointment to see a psychiatrist who will be able to give you a diagnosis and advise you on which treatment might work best for you

A GP is always a good first port of call, as they can signpost you towards more specialist services if necessary. Otherwise, if you are sure you’d like to see a mental health professional, consider making an appointment to see a psychiatrist.

In three words I can sum up everything I’ve learned about life: it goes on.

– Robert Frost

Can depression be cured?

Depression, like many mental health conditions, follows ‘the rule of thirds’: One third of sufferers will make a full recovery, one third will partially respond to treatment, and one third will not benefit from treatment at all. Your age, the duration of your symptoms, having a family history of depression, and co-occurring mental or physical health difficulties might all affect your prognosis. Some researchers believe that there is evidence for a ‘scarring’ effect, where the likelihood of suffering from a relapse in depression increases with the number of episodes you have already had. There is also an increased risk of suicide associated with severe depression.